Theo báo cáo phân tích của Vụ thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á, tại nhiều nước châu Phi, ngành công nghiệp dệt may còn chưa phát triển dù có nguồn bông nguyên liệu dồi dào. Với dân số và thu nhập của người dân châu Phi ngày càng tăng, lục địa này sẽ trở thành một thị trường tiêu thụ đầy triển vọng cho mặt hàng dệt may.
Năm 2012, Việt Nam đã xuất khẩu sản phẩm dệt may và vải sợi sang 38 nước châu Phi đạt 164,47 triệu USD, tăng 17% so với năm 2011. Đây là một trong 5 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại châu Phi (cùng với gạo, thủy sản, cà phê và điện thoại di động).
Các nước nhập khẩu nhóm hàng này nhiều nhất từ Việt Nam gồm Ai Cập (38 triệu USD), Lesotho (15,6 triệu USD), Sudan (15,5 triệu USD), Nam Phi (14,4 triệu USD), Angola (14,4 triệu USD), Ethiopia (13,3 triệu USD), Maroc (5,7 triệu USD), Kenya (4,2 triệu USD, Guinea (3,9 triệu USD), Mozambique (3,7 triệu USD), Libi (3,57 triệu USD), Ghana (3,55 triệu USD), Nigeria (3,4 triệu USD), Uganda (3 triệu USD), Zambia (2,9 triệu USD), Zimbabwe (1,8 triệu USD)… 3 tháng đầu năm 2013, kim ngạch xuất khẩu dệt may và vải sợi sang châu Phi đạt 44,3 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2012.
Ngược lại, Việt Nam cũng mua nhiều bông nguyên liệu từ khu vực này. Năm 2012, Việt Nam đã nhập khẩu bông từ 26 quốc gia châu Phi với tổng trị giá 155 triệu USD. Những nước cung cấp bông chủ yếu gồm Bờ Biển Ngà (34,8 triệu USD), Tanzania (28,5 triệu USD), Mali (18 triệu USD), Burkina Faso (15,6 triệu USD), Uganda (13,7 triệu USD), Togo (9,4 triệu USD), Nigeria (6,5 triệu USD), Zimbabwe (6,2 triệu USD), Benin (5,2 triệu USD), Mozambique (4,4 triệu USD), Zambia (4 triệu USD), Cameroon (3,2 triệu USD).
Hiện tại, trong số các nước cung cấp hàng dệt may cho châu Phi thì Trung Quốc và Ấn Độ chiếm thị phần lớn nhất. Tuy nhiên một số nước châu Phi như Nam Phi đã áp dụng cơ chế hạn ngạch đối với quần áo Trung Quốc vì lý do bán phá giá và chất lượng không bảo đảm. Đây là cơ hội cho hàng của Việt Nam có thể tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường khu vực.
Giai đoạn 2011 – 2020, tăng trưởng sản xuất hàng năm của ngành dệt may Việt Nam dự kiến đạt 12 – 14%, tăng trưởng xuất khẩu đạt 15%/năm. Mục tiêu của ngành dệt may là đạt kim ngạch xuất khẩu 25 tỷ đô-la Mỹ vào năm 2020. Mặc dù Việt Nam là một trong 8 quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn trên thế giới, song giá trị xuất khẩu của nhóm hàng này sang châu Phi còn khá khiêm tốn. Theo đánh giá, Việt Nam hoàn toàn có thể gia tăng xuất khẩu hàng dệt may vào châu Phi, bởi mặt hàng này có những lợi thế cạnh tranh như chi phí lao động thấp hơn so với nhiều nước châu Á, trong khi kỹ năng, tay nghề may tốt và năng suất, chất lượng cao. Mặt khác, thói quen sử dụng quần áo cũ của phương Tây tại châu Phi đã dần thay đổi, nhường chỗ cho việc mua sắm quần áo mới của châu Á. Việt Nam và hầu hết các nước châu Phi đều là thành viên của WTO nên doanh nghiệp dệt may có thể tự do xuất khẩu theo nhu cầu thị trường.
Một số điều cần lưu ý khi xuất khẩu hàng dệt may vào châu Phi
Để đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Phi, các doanh nghiệp cần tích cực tuyên truyền về tiềm năng, thương hiệu hàng dệt may của mình, đồng thời tham gia các đoàn nghiên cứu chính sách và xúc tiến thương mại sang châu Phi để gặp gỡ trực tiếp đối tác. Tham dự các hội chợ, triển lãm quốc tế và các cuộc hội thảo, diễn đàn doanh nghiệp cũng là dịp để doanh nghiệp tìm hiểu thông tin thị trường, tiếp xúc khách hàng uy tín. Chủ động tìm kiếm thông tin, cơ hội kinh doanh trên các trang thông tin chính thức của Bộ Công Thương www.moit.gov.vn, Cục xúc tiến thương mại www.vietrade.gov.vn , trang www.vinafrica.com của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), qua Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á (Bộ Công Thương) cũng như các Thương vụ, Đại sứ quán Việt Nam tại châu Phi như An-giê-ri, Ai Cập, Maroc, Nam Phi, Nigeria, Tanzania, Angola, Mozambique, Libi. Hạn chế việc tìm kiếm và giao dịch với khách hàng chưa quen biết qua mạng internet.
Nhu cầu về sản phẩm dệt may và vải sợi tại thị trường châu Phi khá lớn, nhưng để làm ăn tại đây, doanh nghiệp cần tìm hiểu và nắm được các tập tục, văn hóa kinh doanh, quy định xuất nhập khẩu cũng như phương thức thanh toán.
Ngoài ra, doanh nghiệp có thể xem xét khả năng đầu tư tại một số thị trường lớn tại châu Phi để tận dụng nguồn nhân công và nguyên liệu giá rẻ, sẵn có để sản xuất hàng dệt may phục vụ nhu cầu nước sở tại và xuất khẩu. Hầu hết các nước châu Phi được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu sang EU và Mỹ. Luật Cơ hội và Tăng trưởng châu Phi của Hoa Kỳ (AGOA) cho phép gần như toàn bộ hàng hoá của 48 nước châu Phi khu vực hạ Sahara trong đó có dệt may được nhập khẩu vào Hoa Kỳ miễn thuế và không bị hạn chế về số lượng. Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã tận dụng được lợi thế này trong khi Việt Nam mới chỉ đầu tư vài nhà máy sản xuất dệt may tại Angola./.